Depremler, oluşma zamanı belirlenemeyen ve doğal nedenlerle oluşan olaylardır. Depremler, insanlar üzerinde fiziki ve psikolojik yönlerden kalıcı veya geçici hasarlar bırakabilmektedir. Ancak deprem gibi bir afet sonrasında insanlar aynı zamanda psikolojik travma da yaşayabilmektedirler. Özellikle çocuklar, deprem gibi afetlerden yetişkinlere oranla daha çok etkilenmektedir. Deprem sonrasında çocuklarda bir takım davranış değişikliği olabilir. Deprem sonrası çocuklarda görülebilecek olası davranışlar:
• Uyku problemleri (uykusuzluk, kabus vb.) yaşama
• Alıngan ya da öfkeli olma
• Asılsız korkular geliştirme
• Oyunlarında hep depremi canlandırma
• Birtakım sebepsiz fiziksel semptomlar (karın ağrısı, baş ağrısı vb) geliştirme
• İçine kapanma ya da sürekli ağlamaklı olma
Psikolojik tepkiler, yaşanan depremin hemen ardından ortaya çıkabileceği gibi gecikmeli olarak sonraki zamanlarda da ortaya çıkabilir. Psikolojik tepkilerinin şiddeti ve yoğunluğu kişiden kişiye değişiklik gösterebilir. Yaşanan bu psikolojik tepkiler çocukta olası travmalara yol açabilir. Bundan dolayı deprem sonrası çocuk merkezli kriz yönetimi oldukça önemlidir. Çocuğa yönelik onu merkeze alacağımız deprem sonrası kriz yönetimi aşamaları zarar azaltma, yeniden inşa, önleme ve yardımdır.
1. ZARAR AZALTMA AŞAMASI
Çocuğun yaşadığı duygularını ifade etme olanağı sunulduğu aşamadır. Çocuğun deprem ve deprem sonrasında yaşadığı hisler üzerine konuşun. Sohbet ya da oyun oynama duygularını ifade etme konusunda size yardımcı olacaktır.
2. YENİDEN İNŞA AŞAMASI
Deprem sonrası çocuklarda en çok gözlemlenen davranış “yeniden olursa” endişesidir. Bu endişe giderilmediğinde kaygı problemine dönüşür. Gerçekçi bir şekilde artık güvende olduklarına dair çocuklarınıza moral verin. Çocukların bu konudaki şüphe ve endişelerini gidererek güvende oldukları olgusunu yaratın.
3. ÖNLEME AŞAMASI
Çocukların afetlere hazırlanması, afetleri tanıması, afet anı ve sonrasında neler yapacağının öğretildiği aşamadır. Bir daha deprem ihtimali olduğunda ne gibi önlemler alacağı ya da kendini hem fiziksel hem de psikolojik olarak nasıl koruyacağını siz öğretin. Hem sizin hem de diğer yetişkinlerin meydana gelebilecek bir tehlikeden onları korumak için ne gibi önlemler aldığınızı anlatın.
4. YARDIM AŞAMASI
Çocuğunuz deprem sonrasında aşırı panik olma, ağlama nöbetleri, sürekli uyku sorunları ya da yoğun davranış sorunları gibi tepkiler gösteriyorsa uzman desteğine ihtiyacı olabilir. Özellikle, deprem gibi travmatik bir olay yaşayanlara sunulan psikososyal destek, çocuklarınıza yardımcı olabilir. Bu gibi durumlarda okul rehberlik servisine ya da uzmana başvurun.